Od kraja 1970-ih godina, pristup lečenju uganuća zgloba i istegnuća mišića, naročito onih koje su posledica fizičke aktivnosti, zasnivao se na akronimu R.I.C.E., što je skraćenica za odmor (rest), led (ice), kompresiju (compression) i elevaciju (elevation). Ovaj protokol se široko primenjuje u fizikalnoj medicini i rehabilitaciji i sportskoj medicini.
Danas, neki stručnjaci, uključujući lekara koji je prvi predložio R.I.C.E. protokol, još 1978. godine, dr Gabe Mirkin, smatraju da, u nekim slučajevima, pokret, a ne mirovanje, može pre dovesti do oporavka, a led možda neće uvek biti najbolji način lečenja. U nekim slučajevima, stručnjaci sada smatraju, da odmor i korišćenje leda kod otoka zgloba mogu čak i produžiti proces lečenja. Sada se preporučuje kretanje nakon povrede, pod uslovom da to kretanje ne uzrokuje bol. Praktično se smatra da treba da slušamo svoje telo, a da nam pojava bola ukazuje na to da nešto radimo pogrešno.
Zašto se danas smatra da korišćenje leda može biti pogrešno? Kada dođe do oštećenja tkiva traumom (a to je uganuće ili istegnuće) ili imate upalu mišića zbog intenzivnog vežbanja, oporavljamo se koristeći svoj imuni sistem i iste biološke mehanizme koje koristimo za odbranu od infekcije bakterijama. Taj biološki mehanizam se naziva zapaljenje. Kada mikroogranizmi uđu u naše telo, imuni sistem šalje ćelije i proteine u deo tela gde se ti mikroorganizmi nalaze kako bi ih eliminisali. Kada su mišići i druga tkiva oštećeni, imuni sistem šalje iste ćelije u oštećeno tkivo gde one imaju ulogu u oporavku. Odgovor organizma na infekciju i na oštećenje tkiva je suštinski isti. Te ćelije koje dolaze u povređeno tkivo, a koje nazivamo makrofagi, oslobađaju hormon koji se zove faktor rasta sličan insulinu (IGF-1) u oštećena tkiva, a on pomaže mišićima i drugim povređenim tkivima da zarastu. Ono što se dešava kod primene leda jeste to da on smanjuje zapaljenje i time se smanjuje broj makrofaga i koncentracija IGF-1, što za posledicu ima sporiji oporavak [1].
Iako se i dalje preporučuje stavljanje leda na povredu u trajanju od po 20 minuta svakih 2 do 3 sata nakon povrede, studije pokazuju da korist u oporavku od ovog postupka nije sasvim jasna. Naime, kod 100 vežbača, nakon treninga, u cilju smanjenja oštećenja mišića i bržeg oporavka, mišići su bili tretirani ili ledom ili toplotom. Studija je pokazala da su i led i toplota bili jednako efikasniji u smislu smanjenja oštećenja mišića i oporavka, ali je led pokazao značajno bolji efekat u smislu smanjenja bola [2].
Da li i dalje treba da se držimo R.I.C.E. protokola? Danas imamo i revidirane protokole. Prvi od njih se zove M.E.T.H. (pokret, elevacija, trakcija i toplota), a drugi P.O.L.I.C.E. (zaštita, optimalno opterećenje, led, kompresija i elevacija).
Većina stručnjaka danas predlaže kombinaciju ovih metoda i ističe da je najvažnije voditi se svojim osećajem. Neki od njih predlažu upotrebu leda u prvoj i eventualno drugoj nedelji nakon akutne povrede, dok su prisutni otok ili modrica. Nakon toga, terapija toplotom može biti korisna, posebno ako se javi ukočenost zgloba. Ali suština je u tome da treba napraviti dobar balans. Previše odmaranja zgloba može rezultirati ukočenošću i daljim gubitkom snage, dok prebrzo vraćanje u normalno funkcionisanje može produžiti bol. Zbog toga je potrebno mirovati dok god postoji akutna bol, ali čim bol prestane, potrebno je odmah nastaviti sa aktivnostima uz postepeno opterećenje zgloba ili mišića.
Takođe, nikada ne treba zaboraviti na značaj pravilnog zagrevanja pre fizičke aktivnosti i istezanja nakon nje, što je posebno značajno kako starimo. To je najbolji način da se zaštitimo od nekih budućih povreda.
